1. Helal Sertifikası Tarihçesi ve Gelişimi

Helal kavramı, İslam’ın doğuşundan itibaren Müslümanların günlük yaşamlarında belirleyici bir rol oynamıştır. Yiyecek, içecek, giyim, finans ve hizmet alanlarında “helal” olanı tercih etmek, yalnızca dini bir zorunluluk değil aynı zamanda sağlık, güvenlik ve etik yaşam biçiminin bir parçasıdır. Ancak “Helal Belgelendirme” dediğimiz resmi sertifikalandırma süreci, modern anlamda 20. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkmıştır.

1.1. İlk Uygulamalar

• 1970’li yıllarda, özellikle Malezya ve Endonezya gibi Müslüman nüfusun yoğun olduğu ülkelerde, ithal edilen ürünlerin helal standartlarına uygun olup olmadığı tartışma konusu olmuştur.
• Bu dönemde helal gıda denetimleri, dini otoriteler ve yerel fetva kurumları tarafından yapılmaktaydı. Ancak resmi ve sistematik bir belge süreci yoktu.

1.2. Kurumsallaşma Dönemi

• 1980’lerde Müslüman nüfusun yoğun olduğu ülkeler, helal belgelendirmeyi devlet politikalarına dahil etmeye başladı.
• Malezya, dünyada ilk kez helal belgelendirmeyi yasal zorunluluk haline getiren ülkelerden biridir.
• 1990’larda Endonezya, Suudi Arabistan ve Pakistan gibi ülkeler kendi helal standartlarını geliştirdi.

1.3. Türkiye’de Helal Belgelendirmenin Gelişimi

• Türkiye’de helal gıda ve ürünlere olan ilgi uzun yıllar dini hassasiyet çerçevesinde bireysel tercihlere bırakılmıştır.
• 2000’li yıllarda GİMDES (Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Denetleme ve Sertifikalandırma Derneği) öncülüğünde helal belgelendirme süreçleri başladı.
• 2017’de kurulan Helal Akreditasyon Kurumu (HAK) ile Türkiye’de helal belgelendirme resmî bir çerçeveye kavuştu.
• Bugün Türkiye, hem iç pazarda hem de ihracatta helal belgelendirme konusunda güçlü bir merkez haline gelmiştir.

1.4. Helal Sertifikası Uluslararası Standartların Oluşumu

• 2010’lu yıllarda İslam İşbirliği Teşkilatı (OIC), helal belgelendirme süreçlerini tek çatı altında toplamak amacıyla SMIIC (Standards and Metrology Institute for Islamic Countries) standartlarını yayınladı.
• Bu standartlar sayesinde, farklı ülkelerdeki helal belgeleri arasında ortak bir uyum sağlanmaya çalışıldı.
• Günümüzde 40’tan fazla ülke SMIIC standartlarını uygulamakta veya kendi sistemlerini bu standartlarla uyumlu hale getirmektedir.

1.5. Bugünkü Durum

• Helal belgelendirme artık yalnızca Müslüman nüfusa sahip ülkelerin değil, Avrupa, Amerika ve Avustralya gibi gayrimüslim ülkelerin de gündemindedir.
• Çünkü helal belgesi, yalnızca dini bir belge değil, aynı zamanda gıda güvenliği, hijyen ve etik üretim açısından da uluslararası kabul görmüş bir kalite göstergesidir.

2. Helal Sertifikası ile ISO, HACCP ve Diğer Gıda Güvenliği Belgelerinin İlişkisi

Helal belgesi, ilk bakışta yalnızca dini bir sertifika gibi görülebilir. Ancak günümüzde helal belgelendirme, uluslararası gıda güvenliği ve kalite standartlarıyla doğrudan ilişkili hale gelmiştir. Çünkü modern üretim süreçlerinde helal belgesinin varlığı, aynı zamanda hijyen, kalite ve izlenebilirlik standartlarının da sağlandığını gösterir.

2.1. Helal Sertifikası ve ISO 22000 (Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi)

• ISO 22000, gıda güvenliği için dünya genelinde kullanılan bir yönetim sistemidir.
• Helal belgesi almak isteyen işletmeler, genellikle ISO 22000 standardını da uygular çünkü:
  • Hijyen, sanitasyon ve üretim koşullarını kontrol altına alır.
  • İzlenebilirlik sağlar (ürünün hammaddeden tüketiciye kadar olan yolculuğu kayıt altındadır).
• Bu nedenle helal belgesi ve ISO 22000 birbirini tamamlayan sistemlerdir.

2.2. Helal Sertifikası ve HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points)

• HACCP, gıda üretiminde riskleri belirleyip kritik kontrol noktalarını yönetmeyi amaçlayan bir sistemdir.
• Helal üretim süreçlerinde, özellikle çapraz bulaşma (cross contamination) riski büyük önem taşır.
  • Örneğin: Helal olmayan katkı maddelerinin yanlışlıkla kullanılması.
• Helal belgesi almak isteyen firmalar için HACCP uygulamaları, ön şart programı gibi değerlendirilir.

2.3. Helal Sertifikası ve ISO 9001 (Kalite Yönetim Sistemi)

• ISO 9001, genel kalite yönetim sistemidir.
• Helal belgesi alacak firmaların ISO 9001 sertifikası olması zorunlu değildir, ancak:
  • Süreçlerin standardizasyonunu sağlar.
  • Belgelendirme kuruluşları için güvenilirlik unsuru oluşturur.

2.4. Helal Belgesi ve GMP (Good Manufacturing Practices – İyi Üretim Uygulamaları)

• GMP, özellikle ilaç, kozmetik ve gıda sektörlerinde kullanılan bir kalite standardıdır.
• Helal belgesi almak isteyen firmalar için GMP’nin uygulanması büyük avantaj sağlar çünkü:
  • Temizlik, hijyen, üretim alanlarının düzeni garanti altına alınır.
  • Helal kurallara aykırı maddelerin üretime karışma ihtimali minimuma iner.

2.5. Helal Belgesi ve Organik / Vegan Sertifikaları

• Son yıllarda tüketici trendleri helal belgesi ile organik ve vegan belgelerinin birlikte kullanılmasına yönelmiştir.
• Farklar:
  • Helal → İslami kurallara uygunluk.
  • Organik → Kimyasal katkı maddeleri olmadan üretim.
  • Vegan → Hayvansal ürünlerin kullanılmaması.
• Bazı ürünlerde (örneğin kozmetik), hem helal hem vegan hem de organik sertifikaları bir arada kullanılabilmektedir.

2.6. Helal Belgesi ve Uluslararası Tanınırlık

• Birçok ülke, ithalat için helal belgesini zorunlu kılarken, bazı ülkeler ISO ve HACCP belgeleri ile birlikte talep eder.
• Dolayısıyla uluslararası ticaret yapan firmalar için bu belgeler birbirinden bağımsız değil, tamamlayıcı unsurlar haline gelmiştir.

3. Küresel Helal Ekonomisi: 3 Trilyon Dolarlık Pazar

Helal belgelendirme, günümüzde yalnızca dini hassasiyetlerin bir yansıması değil, aynı zamanda dünya ekonomisinin en hızlı büyüyen sektörlerinden birinin temel taşıdır. Müslüman nüfusun artışı, tüketici bilincinin yükselmesi ve helal ürünlere olan küresel talep, helal ekonomisini trilyon dolarlık dev bir pazar haline getirmiştir.

3.1. Helal Ekonomisinin Boyutu

• 2023 itibarıyla küresel helal ekonomisinin büyüklüğü 2,3 – 2,5 trilyon dolar seviyelerine ulaşmıştır.
• 2030 projeksiyonlarına göre bu rakamın 3,5 – 4 trilyon dolar seviyelerine çıkacağı öngörülmektedir.
• Bu ekonomi yalnızca gıda sektörünü değil; finans, turizm, kozmetik, tekstil ve ilaç sektörlerini de kapsamaktadır.

3.2. Başlıca Pazarlar

1. Endonezya
   • Dünyanın en kalabalık Müslüman nüfusuna sahiptir.
   • Helal ürün tüketimi devlet politikalarıyla desteklenmektedir.
2. Malezya
   • Helal belgelendirme konusunda en gelişmiş ülke.
   • Malezya’nın helal logosu dünya çapında güvenilir kabul edilmektedir.
3. Suudi Arabistan & Körfez Ülkeleri
   • İthal edilen gıda ve kozmetik ürünlerinde helal belgesi zorunludur.
   • Özellikle hac ve umre turizmi, helal ekonomisinin dinamiklerini güçlendirir.
4. Türkiye
   • Avrupa ile Orta Doğu arasında stratejik bir köprü.
   • Hem üretici hem de tüketici pazarında güçlü bir oyuncudur.
5. Avrupa ve Amerika
   • Müslüman nüfusun artışı nedeniyle helal ürünlere olan talep hızla yükselmektedir.
   • Fast food zincirlerinden kozmetik markalarına kadar birçok firma helal sertifikalı ürün sunmaktadır.

3.3. Helal Gıda Pazarı

• Helal ekonomisinin en büyük dilimini oluşturur.
• 2025 itibarıyla küresel helal gıda pazarının 1,5 trilyon doları aşacağı öngörülmektedir.
• Et ve et ürünleri, süt ürünleri, içecekler ve hazır gıdalar en yoğun alanlardır.

3.4. Helal Finans

• Faizsiz bankacılık ve İslami finans ürünleri, küresel helal ekonomisinin ikinci büyük sektörüdür.
• Körfez ülkeleri ve Malezya bu alanda öncüdür.
• 2023’te helal finans sektörünün büyüklüğü 3 trilyon doların üzerinde gerçekleşmiştir.

3.5. Helal Turizm

• Müslüman turistlere yönelik helal konseptli otel ve tatil köyleri yaygınlaşmaktadır.
• Türkiye, Malezya ve Endonezya bu alanda lider ülkeler arasındadır.
• Dünya helal turizm pazarının büyüklüğü 2025’te 300 milyar dolar seviyesine ulaşabilir.

3.6. Helal Kozmetik ve İlaç

• Kozmetik ürünlerde alkol, hayvansal yağ ve türevleri hassasiyet oluşturur.
• Helal kozmetik pazarı hızla büyümekte olup, 2025’te 100 milyar doların üzerine çıkması beklenmektedir.
• Helal ilaç sektörü, özellikle Orta Doğu ve Asya ülkelerinde kritik bir konuma sahiptir.

3.7. Türkiye’nin Stratejik Rolü

• Türkiye, hem Müslüman hem de Avrupa pazarına yakınlığı ile avantajlıdır.
• Helal belgelendirmede Helal Akreditasyon Kurumu (HAK) ile dünya çapında tanınırlığını artırmaktadır.
• İhracat yapan firmalar için helal belgesi, yeni pazarlara girişte anahtar niteliğindedir.

4. Helal Belgelendirmenin İhracat ve Uluslararası Ticaretteki Yeri

Helal belgesi, günümüzde yalnızca dini bir gereklilik değil, aynı zamanda uluslararası ticarette stratejik bir pazara giriş anahtarı haline gelmiştir. Özellikle Müslüman nüfusun yoğun olduğu pazarlarda helal sertifikası olmayan ürünlerin kabul edilmesi mümkün değildir. Bunun yanı sıra, Müslüman olmayan ülkelerde de helal belgeli ürünlere yönelik talep giderek artmaktadır.

4.1. Helal Belgesi Olmadan İhracatın Zorlukları

• Birçok ülke (özellikle Körfez ülkeleri, Malezya, Endonezya) helal belgesiz gıda ve kozmetik ürünlerini ithalat aşamasında reddeder.
• Helal belgesi olmayan ürünler gümrükte bloke edilir veya ek denetime tabi tutulur.
• Bu durum hem maliyet artışına hem de teslimat gecikmelerine yol açar.

4.2. Helal Belgesi ile Pazar Erişimi

• Helal belgesi, firmalara Orta Doğu, Güneydoğu Asya ve Afrika gibi milyarlarca tüketiciye sahip pazarlarda kolay giriş sağlar.
• Avrupa’da yaşayan Müslüman nüfus da helal belgeli ürünlere yöneldiği için, helal sertifikalı üreticiler AB pazarında da avantajlı hale gelmektedir.
• ABD ve Kanada gibi ülkelerde de helal belgesi, etnik marketlerde ve zincir süpermarketlerde önemli bir satış kriteridir.

4.3. Uluslararası Standartlarla Uyum

• İslam İşbirliği Teşkilatı (OIC) ve SMIIC tarafından belirlenen helal standartları, ülkeler arası uyumu artırır.
• Böylece bir ülkede alınan helal belgesinin, diğer ülkelerde de tanınması kolaylaşır.
• Örneğin: Malezya’da alınan helal belgesi, Körfez ülkelerinde kabul görmektedir.

4.4. İhracatçılar İçin Rekabet Avantajı

• Helal belgesi olan firmalar, ihracatta daha geniş müşteri kitlesine ulaşır.
• Özellikle büyük perakende zincirleri, raflarına ürün kabul ederken helal belgesi şartı arayabilir.
• Bu da belge sahibi firmalara hem güven hem de rekabet üstünlüğü sağlar.

4.5. Türkiye’nin İhracattaki Konumu

• Türkiye, helal belgelendirme sistemini güçlendirerek ihracatçı firmalar için yeni fırsatlar yaratmaktadır.
• Helal Akreditasyon Kurumu (HAK), uluslararası geçerliliği olan belgeler vermekte ve Türk firmalarının pazar erişimini kolaylaştırmaktadır.
• Gıda, kozmetik, ilaç ve turizm alanında helal belgesi, Türkiye’nin marka değerini yükselten unsurlar arasındadır.

4.6. Helal Belgesinin Katma Değeri

• Helal sertifikası, yalnızca dini bir tercih değil, aynı zamanda kalite ve güvenlik göstergesi olarak algılanmaktadır.
• Bu nedenle, helal belgesine sahip ürünler, helal tüketici dışında da tercih edilmektedir.
• Bu durum ihracatta satış hacmini artırıcı bir unsur haline gelmiştir.

5. Helal Finans, Helal Turizm ve Helal Lojistik

Helal belgelendirme yalnızca gıda ve kozmetik ürünleriyle sınırlı değildir. Günümüzde finans, turizm ve lojistik gibi farklı sektörlerde de helal konsepti büyümekte ve küresel ölçekte milyarlarca dolarlık yeni pazarlar ortaya çıkmaktadır.

5.1. Helal Finans

• Faizsiz bankacılık (İslami finans), helal ekonomisinin en önemli ayaklarından biridir.
• İslami finansın temel ilkeleri:
  • Faiz (riba) yasağı
  • Riskin paylaşımı
  • Spekülasyondan uzak durma
  • Reel ekonomiye dayalı yatırım
• Körfez ülkeleri, Malezya ve Endonezya bu alanda öncüdür.
• 2023’te helal finans piyasasının büyüklüğü 3 trilyon dolar seviyesini aşmıştır.
• Türkiye’de de “katılım bankacılığı” adı altında faaliyet gösteren kurumlar, helal finans sektörünün önemli aktörleri arasına girmiştir.

5.2. Helal Turizm

• Helal turizm, İslam’ın yaşam tarzına uygun tatil ve konaklama hizmetlerini kapsar.
• Özellikleri:
  • Otellerde alkol servisi yapılmaması
  • Helal gıda sunulması
  • Kadın ve erkekler için ayrı havuz/SPA hizmetleri
  • İbadet alanlarının bulunması
• Dünya helal turizm pazarının 2025’e kadar 300 milyar dolar seviyesine ulaşacağı öngörülmektedir.
• Türkiye, Malezya ve Endonezya bu alanda lider destinasyonlar arasında yer almaktadır.

5.3. Helal Lojistik

• Helal lojistik, ürünlerin tedarik zinciri boyunca helal kurallara uygun şekilde taşınmasını ve depolanmasını sağlar.
• Önemli noktalar:
  • Helal ve haram ürünlerin aynı araç veya depoda taşınmaması
  • Ambalaj bütünlüğünün korunması
  • Temizlik ve hijyen kurallarının gözetilmesi
• Özellikle gıda ve kozmetik ürünlerinde helal lojistik belgesi talebi artmaktadır.
• Helal lojistik, gelecekte helal belgelendirmenin en hızlı büyüyen alt dallarından biri olmaya adaydır.

5.4. Helal Konseptin Ortak Özelliği

• Finans, turizm ve lojistikte helal konsepti, müşteri güvenini artıran, etik değerleri ön plana çıkaran ve uluslararası pazarda rekabet avantajı sağlayan bir unsur haline gelmiştir.
• Bu alanlarda helal belgesi, yalnızca dini bir gereklilik değil, aynı zamanda marka değeri yükseltici bir unsur olarak görülmektedir.

6. Helal Belgesi Alımında Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Helal belgesi almak, firmalara önemli avantajlar sunsa da süreç bazı zorluklarla doludur. Özellikle ilk defa başvuru yapan işletmeler için belge süreci karmaşık gelebilir. İşte en sık karşılaşılan sorunlar ve bunlara yönelik çözüm önerileri:

6.1. Tedarik Zinciri Problemleri

• Sorun: Ürün hammaddelerinin kaynağı net olmadığı durumlarda helal uyumluluk sağlamak zorlaşır.
• Çözüm: Tedarikçilerden helal sertifikası talep edilmeli, izlenebilirlik sistemi kurulmalıdır.

6.2. Farklı Ülkelerde Farklı Standartlar

• Sorun: Malezya, Endonezya, Körfez ülkeleri gibi pazarlarda helal standartları farklılık gösterebilir. Bir ülkede alınan belge diğerinde geçerli olmayabilir.
• Çözüm: Uluslararası akredite kuruluşlardan belge almak ve SMIIC standartlarına uyum sağlamak gerekir.

6.3. Denetim Maliyetleri

• Sorun: Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler için helal denetimleri yüksek maliyetli olabilir.
• Çözüm: Ortak tedarikçi ağları kurulabilir, devlet teşvikleri veya sektörel desteklerden yararlanılabilir.

6.4. Çalışan Eğitimi Eksiklikleri

• Sorun: Üretim sürecinde çalışanların helal kuralları hakkında bilgi sahibi olmaması hatalara yol açar.
• Çözüm: Düzenli eğitim programları ve farkındalık çalışmaları yapılmalıdır.

6.5. Yanlış Belgelendirme Kuruluşlarıyla Çalışmak

• Sorun: Akreditasyona sahip olmayan veya uluslararası geçerliliği sınırlı kuruluşlardan alınan belgeler ihracatta geçersiz sayılabilir.
• Çözüm: Belgelendirme süreci mutlaka yetkili ve akredite kurumlarla yürütülmelidir.

6.6. Belgeyi Sadece Pazarlama Aracı Olarak Görmek

• Sorun: Bazı firmalar helal belgesini yalnızca “etikette kullanmak için” alır, üretim sistemlerini helal standartlarına göre düzenlemez. Bu durum denetimlerde sorun yaratır.
• Çözüm: Helal belgesi, işletmenin genel kalite yönetim sistemine entegre edilmelidir.

6.7. Periyodik Denetimlerde Başarısızlık

• Sorun: Belgeyi aldıktan sonra süreçlerin aynı hassasiyetle yürütülmemesi, periyodik denetimlerde belgenin iptaline sebep olabilir.
• Çözüm: Kalıcı bir helal yönetim sistemi kurulmalı ve düzenli iç denetimler yapılmalıdır.

7. Geleceğin Helal Belgelendirme Trendleri

Helal belgelendirme, küresel ticaretin ve tüketici bilincinin gelişmesiyle birlikte artık sadece klasik denetimlere dayalı bir süreç olmaktan çıkıyor. Teknolojinin sunduğu yeni imkânlarla, helal sertifikalandırma dijitalleşme, şeffaflık ve izlenebilirlik odaklı yeni bir boyuta taşınıyor.

7.1. Blockchain ile İzlenebilirlik

• Blockchain teknolojisi, ürünlerin tarladan sofraya veya üretimden tüketiciye kadar tüm yolculuğunun şeffaf bir şekilde kayıt altına alınmasını sağlar.
• Helal gıda zincirinde en büyük sorunlardan biri, çapraz bulaşma ve hammaddenin kaynağının belirsizliğidir. Blockchain ile bu riskler minimuma iner.
• Tüketici, bir QR kod ile satın aldığı ürünün tüm geçmişini görebilir.

7.2. Yapay Zekâ Destekli Denetimler

• Yapay zekâ, üretim hatlarında kullanılan kameralar ve sensörler aracılığıyla otomatik kalite kontrol yapabilir.
• Helal kurallara aykırı bileşenlerin kullanımı anında tespit edilebilir.
• Denetim raporları daha hızlı ve güvenilir şekilde hazırlanır.

7.3. Dijital Sertifikalar ve Mobil Uygulamalar

• Klasik kağıt belgeler yerine dijital sertifikalar yaygınlaşmaktadır.
• Mobil uygulamalar üzerinden ürünlerin helal sertifikası kolayca sorgulanabilir.
• Böylece tüketici, alışveriş sırasında anında güvenilir bilgiye ulaşır.

7.4. Akıllı Sensörler ve IoT

• Depolama ve lojistik süreçlerinde akıllı sensörler ürünlerin sıcaklık, nem ve hijyen koşullarını izleyebilir.
• Bu veriler helal standartlarının korunup korunmadığını belgelemek için kullanılabilir.

7.5. Küresel Standartların Birleşmesi

• Farklı ülkelerde farklı helal standartlarının olması ihracatta sorun yaratıyor.
• Önümüzdeki yıllarda OIC/SMIIC öncülüğünde tek tip küresel helal standardı oluşturulması hedefleniyor.
• Böylece bir ülkede alınan belgenin, diğer ülkelerde de geçerliliği kolaylaşacak.

7.6. E-Ticaret ve Helal Ürünler

• Online alışverişin artmasıyla birlikte helal belgesi, e-ticaret platformlarında önemli bir kriter haline geldi.
• Amazon, Alibaba, Trendyol gibi büyük platformlarda helal sertifikalı ürünler özel kategoriler altında sunuluyor.
• Bu da üreticiler için yeni fırsatlar doğuruyor.

8. Sonuç ve Stratejik Öneriler

Helal belgelendirme, günümüzde yalnızca İslam dinine mensup tüketiciler için bir tercih değil, aynı zamanda küresel ticaretin vazgeçilmez bir standardı haline gelmiştir. Gıda, ilaç, kozmetik, tekstil, turizm, finans ve lojistik gibi geniş bir yelpazede uygulanabilir olması, helal belgesini uluslararası ticarette güçlü bir rekabet avantajına dönüştürmektedir.

8.1. Genel Değerlendirme

• Helal belgesi, dini uygunluğun yanı sıra gıda güvenliği, hijyen, kalite ve etik üretim kriterlerini de kapsar.
• Küresel helal ekonomisinin 2030’a kadar 3,5 – 4 trilyon dolar seviyelerine ulaşması beklenmektedir.
• Türkiye, stratejik coğrafi konumu ve güçlü üretim kapasitesi sayesinde helal ekonomisinde önemli bir merkez olma potansiyeline sahiptir.

8.2. Stratejik Öneriler

1. İşletmeler İçin
   • Helal belgesini yalnızca bir pazarlama aracı olarak değil, kalıcı bir yönetim sistemi olarak görmeliler.
   • Tedarik zincirinde şeffaflığı sağlamak için izlenebilirlik sistemleri kurmalılar.
   • Küresel pazarlara açılmak isteyen firmalar için helal sertifikası vazgeçilmez bir yatırım olmalıdır.
2. Devlet ve Kurumlar İçin
   • Helal belgelendirmede uluslararası tanınırlığı artıracak akreditasyon sistemleri güçlendirilmelidir.
   • Küçük ve orta ölçekli işletmelere helal belgelendirme için mali destek sağlanmalıdır.
   • Üniversiteler ve araştırma merkezlerinde helal ürün teknolojileri üzerine çalışmalar teşvik edilmelidir.
3. Tüketiciler İçin
   • Helal belgesine sahip ürünleri tercih ederek hem dini hassasiyetlerini hem de sağlık ve kalite standartlarını güvence altına alabilirler.
   • Dijital uygulamalar aracılığıyla ürünlerin helal belgelerini kolayca sorgulama imkânı bulunmaktadır.

8.3. Geleceğe Bakış

Helal belgelendirme, önümüzdeki yıllarda blockchain, yapay zekâ ve dijital sertifikalar ile daha şeffaf ve güvenilir hale gelecektir. Ayrıca, farklı ülkeler arasındaki standart farklılıklarının giderilmesiyle helal belgeli ürünlerin küresel geçerliliği artacaktır.

---

Genel Sonuç

Helal belgesi, modern dünyada dinî, etik, ticari ve sağlık boyutlarını bir arada barındıran en güçlü sertifikalardan biridir. Üreticiler için rekabet avantajı, tüketiciler için güven, devletler için ise ekonomik ve sosyal istikrar anlamına gelir.

Bu nedenle, firmaların helal belgelendirme sürecini yalnızca zorunluluk olarak değil, geleceğe yatırım olarak görmeleri en doğru strateji olacaktır.